Φωνή της Κορινθίας

φ.1310/5.7.2012

Νίκος Καλογερόπουλος : «Η Πολιτική Σημασία του Βλακός»

Η εβδομαδιαία συνεδρία της βουλής των … εφήβων της Περιάνδρου μου επεφύλασσε μία ακόμη συγκινητική και τιμητική χειρονομία. Ο Νίκος Καλογερόπουλος μου χάριζε το βιβλίο του με τον ως άνω αιχμηρό τίτλο και δεν αρνήθηκε μία αφιέρωση.

Ήδη, από την πρώτη σελίδα του πρόλογου, η αναφορά στη «συνήθη αναρρίχηση των μετριοτήτων» προϊδέαζε. Ακολουθούσε μία εξόχως διεξοδική ευρύτερη ανάλυση του φαινομένου, με ακριβή καθορισμό των κρίσιμων σημείων και της συσπείρωσης των βλακών, καθώς και με ευθεία πρόβλεψη για την κατάληξη : «πλήρης βλακοκρατία».

Νωρίς αισθάνθηκα την ανάγκη να δω πότε γράφτηκε το βιβλίο. Αν δεν είχε εμφανή τα σημάδια του χρόνου, θα έλεγα ότι είναι πρόσφατη έκδοση. Η απορία προέκυψε αβίαστα : είναι δυνατόν να γράφει μία τόσο εύστοχη ανάλυση ένας Νίκος Καλογερόπουλος και να μην έχει γίνει τίποτα από το 1991 ;

Τίποτα προς τη σωστή κατεύθυνση, φυσικά, γιατί ο κατήφορος ακολούθησε κατά τα προβλεπόμενα. Πολλοί έχουν μιλήσει για το φαινόμενο, ακόμη και εθναρχικά χείλη είχαν εγκαίρως μιλήσει για «απέραντο φρενοκομείο», αλλά η ανάδειξη του πυρήνα του προβλήματος και η ενδελεχής μελέτη του φαινομένου έδινε άλλες δυνατότητες αποτροπής.

Είναι άλλο να καυτηριάζει κανείς γενικώς ένα νοσηρό φαινόμενο και άλλο να προσδιορίζει επακριβώς την αιτία του, συγκεκριμένα στον «εντοπισμό της προσοχής». Φαίνεται ίσως ίδιο, αλλά είναι «διαφορά τρίχας-τριχιάς».

Εντοπισμός της προσοχής είναι εμφανώς π.χ. η προώθηση στενών κομματικών συμφερόντων, οι εγωιστικές προσωπικές στρατηγικές, οι ακραίες συνδικαλιστικές συμπεριφορές και τόσα άλλα που συγκεντρώνουν τα φώτα της δημοσιότητας.

Εντοπισμός της προσοχής είναι, όμως, και η περιχαράκωση των ενδιαφερόντων του καθενός μας στην φροντίδα για τις προσωπικές του υποθέσεις και μόνο. Ακόμη, στις ίδιες τις προσωπικές υποθέσεις, εντοπισμός της προσοχής είναι να δίνει κανείς την έμφαση στις διαφορές του με τους φίλους και συγγενείς, με τους συνεργάτες.

Είναι «ηλίου φαεινότερον» ότι κάπως έτσι σήμερα έχει αποσυντεθεί ο κοινωνικός ιστός, έχουν επικρατήσει αυτά που μας χωρίζουν. Ζευγάρια που αποτελούσαν κοινωνικό υπόδειγμα έχουν διαζευχθεί. Φιλίες βαθιές έχουν ξεχασθεί. Αδέρφια δεν μιλιούνται. Η «έξωθεν καλή μαρτυρία» στερείται με ευκολία – φθάνουν πταίσματα, ή και υποτιθέμενα πταίσματα – και κηλιδώνονται αδάμαντες.

Ουδείς [;] αποδέχεται στην πράξη τη θέση : «οι σχέσεις αποτελούν ένα πλέγμα (nexus) αιτιών και αποτελεσμάτων» που διατυπώνει ο διακεκριμένος συμπατριώτης μας. Η εστίαση στις ειδικότητες σε όλα τα επιστημονικά και επαγγελματικά πεδία επικρατεί μέχρις υπερβολής. Ο οιοσδήποτε θεωρεί όχι απλώς δικαίωμά του αλλά υποχρέωσή του και καμάρι του την απομόνωση ενός θέματος ώστε να το … λύσει.

Η εξήγηση απλή : η επίδειξη «εξόχως συνοπτικού πνεύματος», ώστε να μπορεί κανείς να έχει ταυτόχρονα κ-α-ι σφαιρική εικόνα, προϋποθέτει εγκατάλειψη της «πνευματικής οκνηρίας», της ευκολίας, της «βολής».

Το αποτέλεσμα είναι τραγικό πλέον. Κάποτε λίγοι ήταν οι ανεύθυνοι στη συμπεριφορά – σήμερα ουδείς [;] σκέπτεται τις «απώτερες συνέπειες των πράξεών του», πόσο μάλλον των παραλείψεών του.

Το «καράβι βουλιάζει» και οι πάντες [;] θεωρούν λογικό να εστιάζουν την προσοχή τους στην επιδίωξη ουσιαστικά για μία θέση στο «κατάρτι» ή στο «σαλόνι της πρώτης θέσης» ...

Βεβαιότητες όπως π.χ. μία σύνταξη ή ένας μισθός αποδυναμώνονται λόγω εκτεταμένων μειώσεων και χαρατσιών, αλλά η προσοχή εστιάζεται αποκλειστικά στη σύνταξη και το μισθό. Τα δικαιώματα αφθονούν, οι υποχρεώσεις αγνοούνται.

Το συμπέρασμα είναι απόλυτο : υπάρχει πλέον γενικευμένο πρόβλημα στη σκέψη. Στην πραγματικότητα ο καθένας μας έχει να θέσει τον εαυτό του υπό αυστηρό έλεγχο της μορφής : «μήπως δεν σκέπτομαι σωστά ;».

Ως παράδειγμα όπου ομαδικώς δεν αντιλαμβανόμαστε τον αγελαίο παραλογισμό, ή υποχωρούμε εν αδυναμία, θα αναφέρω στον εξαναγκασμό σε παραίτηση, επειδή έχει offshore εταιρεία, του υφυπουργού Ναυτιλίας Γιώργου Βερνίκου.

Ουδείς [;] αξιολόγησε την έγγραφη «απολογία» του : «Οι ναυτιλιακές εταιρείες που είναι εγκατεστημένες στην Ελλάδα έχουν τη νομική μορφή εξωχώριας εταιρείας και αυτό προβλέπεται ρητά από την ελληνική νομοθεσία.»

Μήπως είναι μία σημαντική λεπτομέρεια - εκτός αν κάποιος τον διαψεύσει - που δεν κέρδισε την προσοχή της κοινής γνώμης ; Γιατί, αν είναι έτσι, δεν υπάρχει ουσιαστικό θέμα παρά ένα ακόμη τυπολατρικό ζήτημα άνευ ουσίας.

Μήπως δεν είμαστε πια σε θέση να διακρίνουμε το γράμμα από το πνεύμα ενός Νόμου ; Μήπως πρόκειται για καραμπινάτη ομαδική εστίαση της προσοχής στη διάταξη και όχι στη σκοπιμότητα του ίδιου του Νόμου ;

«Ο βλάξ ικανοποιείται με το πλησιέστερο αίτιο, διότι δεν είναι “ανδρείος” και εύκολα “αποκάμνει ζητών”. Η προσεκτική αναγωγή στο “πρώτο αίτιον”, το οποίο εξεκίνησε την αλυσιδωτή αλληλουχία, δεν αποτελεί συνήθεια του βλακός».

«Θεραπεία είναι ο διάλογος σε περιβάλλον ελευθερίας. Αυτό απαιτεί νηφαλιότητα, ανεκτικότητα, άρνηση του κάθε φανατισμού. Απαιτεί αναζήτηση της αλήθειας, έστω και αν αυτό είναι εναντίον του συμφέροντός μας.»

Η πρόκληση από τον Νίκο Καλογερόπουλο προς τον καθένα μας προκύπτει ωμή : Οφείλουμε να ανοίξουμε το συντομότερο τη σκέψη μας, τόσο σε βάθος όσο και σε πλάτος, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τα κατά σύμπτωση συμπεράσματα.

Ένας ακόμη εκπρόσωπος της προηγούμενης γενιάς που με τιμά με την προσοχή του, ο Δημήτρης Καραμάνος, Διευθυντής Δημοσίων Σχέσεων του Κολλεγίου, συγγραφέας ενός ακόμη βιβλίου του προηγούμενου αιώνα [1985] που στηλιτεύει – γλαφυρά ! – το γενικευμένο φαινόμενο, έχει βάλει τον πήχη του αυτοελέγχου μας στο εξώφυλλο : «Με ορίζοντα τον καθρέφτη μας».

Κατά Δημόκριτο «Νηπίοισιν ου λόγος, αλλά ξυμφορή γίνεται διδάσκαλος» – για τους ανόητους, δάσκαλος δεν είναι η λογική, αλλά η συμφορά.

Το ερώτημα, πλέον, μας το απευθύνει ο ίδιος ο «καθρέφτης» μας : ποια είναι ΣΗΜΕΡΑ η «Πολιτική Σημασία του Βλακός» ;

Κόρινθος 2 Ιουλίου 2012

 

Κώστας Τζαναβάρας